SKIERBIESZOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY

Rok utworzenia: 1995

Powierzchnia: 35 488 ha

Otulina: 12 479 ha

Po?o?enie: Wy?yna Lubelska – Dzia?y Grabowieckie

Cel ochrony: zachowanie unikalnych warto?ci przyrodniczych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych Dzia?ów Grabowieckich oraz mozaiki siedlisk muraw kserotermicznych i lasów bukowych przy pó?nocno – wschodniej granicy ich gromadnego wyst?powania z charakterystyczn? flora i faun?.

RZE?BA TERENU

Najwy?sze wynios?o?ci dzia?ów Grabowieckich si?gaj? wysoko?ci oko?o 300 m.n.p.m. Nie maj? jednak charakteru wzgórz wyspowych, s? to ?agodne wypuk?o?ci kumulacyjne podwy?szone. Pod?o?e buduj? ska?y kredowe pokryte warstw? lessu. Sp?ywaj?ca po pagórkach woda wyrze?bi?a w nich liczne w?wozy, które urozmaicaj? krajobraz Parku.

WODY

Tereny Parku odznaczaj? si? najtrudniejszymi w skali ca?ej Wy?yny Lubelskiej, warunkami hydrogeologicznymi. Jest to zwi?zane z budow? geologiczn? i rze?b? terenu.

Najwi?ksz? rzek? Parku jest Wolica. Nielicznie wyst?puj? zbiorniki wód stoj?cych. S? to ma?e stawy hodowlane w miejscowo?ciach Kalinówka, Sulmice, Zawoda, Or?ów Murowany, zbiornik w Broczówce i niewielkie jeziorko w okolicach Kra?niczyna.

Naturalne wyp?ywy wód podziemnych wyst?puj? g?ównie w dorzeczu Wolicy. S? to ?ród?a i ?ródliska skupiaj?ce od kilku do kilkudziesi?ciu ma?ych ?róde?ek.

Ogólnie ?ród?a Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego scharakteryzowa? mo?na jako ma?o wydajne, ?rednio oko?o 1l/sek.

KLIMAT

Tereny parku nale?? do lubelsko-che?mskiej dziedziny klimatycznej. Wyst?puj? tu w wi?kszo?ci masy powietrza polarnomorskiego i polarno-kontynentalnego, stanowi?ce oko?o 90% cz?sto?ci wyst?powania wszystkich mas w ci?gu roku. Klimat tego regionu charakteryzuje si? du?? ilo?ci? opadów atmosferycznych, najwi?ksz? w Polsce liczb? dni opadów gradowych (10-18) o0raz wysok? warto?ci? us?onecznienia wzgl?dnego w okresie letnim 40-50%. Wiatry wiej? najcz??ciej z kierunków zachodnich, rzadziej z po?udniowych, a najrzadziej z kierunków wschodnich i pó?nocnych. Przeci?tna pr?dko?? wiatru w skali roku wynosi 3-4 m/sek. Dni bezwietrzne najcz??ciej wyst?puj? w miesi?cach letnich (czerwcu i lipcu). Roczna ?rednia temperatura powietrza waha si? w granicach 7-7,5?C. Najcieplejszymi miesi?cami s? lipiec i sierpie? ze ?redni? temperatur? powietrza 17,5 - 18?C. Najzimniejszym miesi?cem jest stycze? ze ?redni? temperatur? powietrza -2,2 - 3?C. Dni letnich upalnych z temperatur? powy?ej 10?C jest ?rednio 54. Okres wegetacyjny trwa przeci?tnie 200 – 2010 dni. Opady atmosferyczne w tym okresie osi?gaj? 380 mm. W ci?gu roku ?rednie zachmurzenie nieba wynosi 62%. Us?onecznienie wzgl?dne w okresie wiosny wynosi 40%, lata 48%, jesieni 36%, a zimy 24%. Przez teren Parku przebiega jeden z trzech szlaków lubelski z najwi?kszymi opadami gradowymi w maju, czerwcu. Lipcu i sierpniu. 

FLORA

Lasy zajmuj? oko?o 20% powierzchni Parku. Dominuje gr?d gdzie gatunkiem panuj?cym jest d?b szypu?kowy (Quercus robur), wspó?panuj?cym buk zwyczajny  (Fagus sylvatica)(przy pó?nocno-wschodniej granicy swojego zasi?gu), a towarzysz?ce to: grab zwyczajny (Carpinus bet ulus), brzoza brodawkowata (Betula pendula) i lipa drobnolistna (Tilia cordata). Lasy Parku nie tworz? zwartego kompleksu. Najwi?ksze z nich to: Pa?ska Dolina, Or?ów, Bo?cza, ?aziska, Zabytów, Stryjów, Lipina, Surhów. Tutejszy buk charakteryzuje si? dorodno?ci? i du?? ekspansywno?ci?. W kompleksach le?nych Pa?ska Dolina, Sulmice i Zabytów przekracza wysoko?? 30 m. Ogólny udzia? buka w drzewostanie i podro?cie si?ga ok. 25% wszystkich gatunków. Lasy bukowe tego terenu nie s? buczynami typu karpackiego. Stanowi? po?rednie ogniwo pomi?dzy buczyn? karpack?, a gr?dem lipowo-grabowym. Najliczniej reprezentowana klas? jest Querco fagetea. Na wierzcho?kach wzniesie?, zw?aszcza na r?dzinach, do?? cz?sto wykszta?ca si? d?browa ?wietlista oraz zespó? zaro?li kserotermicznych (Peucedano cervariae – Coryletum).Typowe gatunki runa to: marzanka wonna (Galium odoratum), gajowiec ?ó?ty (Galeobdolon luteum), d?brówka roz?ogowa (Ajuga reptans), gwiazdnica wielkokwiatowa (Stellaria holostea), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), zawilec gajowy (Anemone nemorosa), turzyca orz?siona (Carex pilosa) i ?ywiec gruczo?owaty (Cardamine glanduligera).

Tereny Parku wyró?niaj? si? obecno?ci? ro?linno?ci ciep?olubnej, b?d?cej reliktem okresu borealnego. Jednym z najrzadziej spotykanym gatunków flory stepowej Parku jest wi?nia kar?owata (wisienka stepowa) Cerasus fruticosa, rosn?ca m.in. na s?onecznym zboczu wzniesienia „Horodyska” (245m n.p.m.).

Murawy kserotermiczne z klasy Festuco-Brometea skupiaj? si? w kilku miejscach na s?onecznych zboczach przewa?nie od strony po?udniowej lub po?udniowo-wschodniej. Towarzysz? im rzadkie zaro?la z?o?one z ró?nych gatunków ró?, g?ogów, ja?owca, szak?aku.

Na lessach wyst?puje najcz??ciej zespó? Thalictro- Salvetium pratensis, a na r?dzinach Brachypodio – Teucrietum oraz Inuletum Ensifoliae.

??ki Parku skupione s? g?ównie w dorzeczu Wolicy i Wojs?awki, zajmuj?c p?askie dna dolin rzecznych. ??ki nale?? do u?ytków zielonych III i IV klasy, zaliczanych do ?rednich i s?abych. Typem siedliskowym s? tu bielawy podtapiane i zalewane oraz gleby bagienne. Ogólnie stwierdzono wyst?powanie dziesi?ciu zespo?ów z rz?du Molinietalia i siedmiu z rz?du Arrhenatheretalia.

W bogatej florze Parku wyró?ni? mo?na ponad 50 gatunków ro?lin chronionych, z których 3 wpisano do Polskiej Czerwonej Ksi?gi Ro?lin jako gin?ce lub zagro?one wygini?ciem. S? to: wi?nia kar?owata (Cerasus fruticosa), turzyca delikatna (Carex supina), obuwik pospolity (Cypripedium calceolus).

FAUNA

 Ze wzgl?du na niedu?? ilo?? lasów i wód fauna Parku jest stosunkowo uboga. W?ród ptaków warto wymieni?: myszo?ów (Buteo buteo), p?omykówka (Tyto alba), puszczyk uralski (Strix uralensis), b?otniak stawowy (Circus aeroginosus), kania czarna (Milvus migrans),trzmielojad (Pernis apivorus), orlik krzykliwy (Aquila pomarina), bocian czarny (Ciconia nigra), bocian bia?y (Ciconia ciconia), mucho?ówki bia?oszyja (Fidecula albicollis) i ma?a (Fidecula parva), dziwonia (Carpodacus erythrina), dzi?cio?y, g?siorek (Lanius collurio), perkozy (Podicipedidae), b?k (Botarus stellaris), rybitwa czarna (Chlidonias niger), ?ab?d? niemy (Cygnus olor), derkacz (Crex crex), rycyk (Limosa limosa). Kilka skarp lessowych zasiedlanych jest przez jaskó?k? brzegówk? (Riparia riparia).( Dane uzupe?nione dzi?ki uprzejmo?ci Pana P. Stachyry Kierownika Zespo?u Monitoringu Roztocza?ski Park Narodowy)

Chronione rodzime p?azy i gady to: ?aby: jeziorkowa (Rana lessonae), trawna (Rana temporaria), moczarowa (Rana arvalis), traszka zwyczajna (Lissotriton vulgaris), kumak nizinny (Bombina bombina), ropuchy: szara (Bufo bufo), zielona (Bufo viridis), paskówka (Bufo calamita); jaszczurki zwinka (Lacerta agilis), ?yworodna (Lacerta vivipara) i padalec (Anguis fragilis),zaskroniec (Natrix natrix).

Chronione gatunki ssaków to: je? wschodni (Erinaceus roumanicus), ryjówka aksamitna (Sorex araneus), wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), chomik europejski (Cricetus cricetus), gronostaj (Mustela erminea), ?asica (Mustela nivalis), bóbr europejski (Castor fiber), wydra (Lutra lutra).

FORMY OCHRONY PRZYRODY:

1.W granicach Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego znajduj? si? dwa rezerwaty:

„Broczówka” – po?o?ony w odleg?o?ci 1,5 km na pó?noc od Skierbieszowa. G?ównym celem ochrony jest zachowanie stanowiska ro?linno?ci kserotermicznej, fragmentu gr?du typowego oraz ?wietlistej d?browy.

„G??boka Dolina” – po?o?ony w gminie Kra?niczyn w le?nictwie Bo?cza. Celem ochrony jest zachowanie malowniczych dolin z w?wozami oraz lasów jaworowo-d?bowych z bukiem.

2. U?ytek ekologiczny „ Horodysko” - Utworzony przede wszystkim dla ochrony ro?lin ciep?olubnych, w szczególno?ci wisienki kar?owatej (Cerasus fruticosa).

3. Pomniki przyrody o?ywionej znale?? g?ównie mo?emy na terenach parków podworskich np. w ?aziskach i Hajownikach.

SZLAKI TURYSTYCZNE

 przez teren Parku przebiegaj? dwa szlaki turystyczne: zielony- po Dzia?ach Grabowieckich (Stary Zamo?? – Kornelówka) i niebieski- Tadeusza Ko?ciuszki (Olszanka – Krasnystaw). Po najatrakcyjniejszych krajobrazowo terenach gminy Skierbieszów prowadzi „ Skierbieszowska Trasa Rowerowa” o d?ugo?ci 42 km.